Rekonstruksjon av deglasiasjonsforløpet og havnivåendringar i Valldal, Fjord kommune, Møre og Romsdal, ved bruk av 10Be-eksponeringsdatering og GIS-analysar

Abstract

Hovudformålet med masteroppgåva er å rekonstruere deglasiasjonsforløpet og havnivåendringane i Valldal, Fjord kommune, for seinglasial tid og holocen. 27 beryllium-10 eksponeringsaldrar frå overflater i Valldal nyttast til rekonstruksjon av deglasiasjonen. GIS-analysar er utført på terrasseflatene i nedre del av dalføret for å aldersestimere terrassane ved bruk av rekonstruert strandlinjediagram og rekonstruert isobasekart. Deglasiasjonsforløpet på ytre Sunnmøre er godt etablert, men det er framleis usikkerheit kring deglasiasjonen på indre Sunnmøre. Det er usikkert om Valldal hadde ein breframstøyt i yngre dryas, eller om dalføret var isfritt. Den registrerte marine grensa (125 moh.) i dalføret er i direkte konflikt med at Valldal ligg tett ved 90 m isobasen til yngre dryas. Beryllium-10 eksponeringsaldrar frå fire ulike morenesystem, og ein frå bart fjell nyttast til å datere når Valldal blei isfritt. For å estimerer terrassealdrane er det gjennomført GIS-analysar. Den gjennomsnittlege høgda til kvar enkelt terrasse er nytta til aldersestimering i kombinasjon med eit rekonstruert strandlinjediagram og isobasekart. Beryllium-10 eksponeringsaldrane frå Omnos og Berlia indikerer at nedre del av dalføret blei isfritt i allerød. Hurtig smelting i allerød førte til at Valldalbreen trakk seg attende. Ei brearm var lokalisert på Saghaugen, Stormyra og Grønningsæter i yngre dryas, samstundes som ein botnbre eksisterte i Trollkyrkjebotn. Terrassane kartlagt tett under marin grense er antatt å reflektere eit delta som bygde seg opp til havnivå i allerød, og terrassane over marin grense er restar av ein sandur. Som følgje av hurtig landheving i yngre dryas var dalføret var dominert av eit prograderande delta, etterlatt som para terrasser grunna landheving. I holocen blei den laterale elvemigrasjonen hurtigare enn landhevinga, og fleire upara terrasser er å syne under 76 moh. i Valldal som følgje av dette.