A conduit between two worlds: Geography and connectivity in the Euboean Gulf

Abstract

Σε αυτό το άρθρο εξετάζεται ο ευβοϊκός κόλπος ως ένας σημαντικός αγωγός δια μέσω του οποίου σταδιακά δημιουργήθηκαν ποικίλες ανθρώπινες αλληλεπιδράσεις. Κατά καιρούς η θαλάσσια λωρίδα του ευβοϊκού κόλπου λειτουργούσε ως φράγμα μεταξύ του νησιού και της απέναντι ηπειρωτικής χώρας, αν και πολύ πιο συχνά ως ζεύξη που συνέδεε τις ακτές που βρίσκονταν εκατέρωθέν του καθώς και το βόρειο με το νότιο Αιγαίο. Από αυτό το σημείο έχουν γίνει συνδέσεις με πολύ πιο μακρινές ακτές, από την ανατολική Μεσόγειο μέχρι το βόρειο Αιγαίο και την Τυρρηνική θάλασσα. Ο ρόλος της γεωγραφικής θέσης στη μοναδική ιστορική τροχιά των περιοχών που περιβάλλουν τον ευβοϊκό κόλπο είναι αναμφισβήτητος, αν και είναι κάτι περισσότερο από αυτό καθώς αποτελεί μια σημαντική θαλάσσια διαδρομή. Ο ίδιος ο κόλπος ολοένα και περισσότερο αναγνωρίζεται ως μια ενωτική περιφερειακή οντότητα. Μέχρι τώρα σε λίγες μελέτες έχει εξεταστεί ουσιαστικά η σημασία της γεωγραφικής του θέσης – ιδίως μέσω πρακτικών, φαινομενολογικών και εννοιολογικών αλληλεπιδράσεων με αυτόν. Σκοπός αυτού του άρθρου είναι να διερευνήσει τα σημεία που διασταυρώνονται η ξηρά, η θάλασσα και οι ανθρώπινες κοινωνίες. Με αυτόν τον τρόπο μπορούν να προκύψουν σχέσεις μεταξύ της γεωγραφικής θέσης και της κινητικότητας ιδιαίτερα με τη μελέτη των χερσαίων και των θαλάσσιων διαδρομών καθώς και των στρατηγικά τοποθετημένων κόμβων και πόρων που συνδέουν αυτά τα θαλάσσια και χερσαία δίκτυα. Σε αυτή η μελέτη χρησιμοποιήθηκαν Γεωγραφικά Συστήματα Πληροφοριών (GIS) και αρχαιολογικά οικιστικά μοντέλα προκειμένου να αποδειχτεί το πώς η γεωγραφική θέση λειτουργεί τόσο ως χώρισμα όσο και ως ζεύξη ιστορικών περιοχών και μικροοικοθέσεων σε ολόκληρο τον Ευβοϊκό κόλπο. Ιδιαίτερη έμφαση δόθηκε στην Ύστερη εποχή του Χαλκού (ΥΕΧ) και στην πρώιμη εποχή του Σιδήρου (ΠΕΣ), όταν στον κόλπο σημειωνόταν έντονη δραστηριότητα με εκτεταμένες επιπτώσεις που εκτείνονταν πολύ πέρα από τις ακτές του.