To see or not to see: a study in maritime visibility

Abstract

Η Ελλάδα είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με τη θάλασσα που την περιβάλλει και οι θαλάσσιες μετακινήσεις έπαιζαν ανέκαθεν σημαντικό ρόλο στην ιστορία της. Το ίδιο ισχύει και στην περίπτωση της Εύβοιας, καθώς η γεωγραφική της θέση εν μέσω μυριάδων θαλάσσιων διαδρομών, συνέβαλε σημαντικά στην κοινωνική και οικονομική ανάπτυξη του νησιού. Ωστόσο τα θαλάσσια ταξίδια δεν ήταν ακριβώς ένα εγχείρημα χωρίς κινδύνους. Μία από τις βασικότερες και σημαντικότερες αποφάσεις που έπρεπε να πάρει ο θαλασσοπόρος ήταν η πορεία του πλοίου. Τόσο η πλεύση κοντά στις ακτές όσο και αψήφηση των ανοιχτών θαλασσών ενέχουν τους δικούς τους κινδύνους και ο καθορισμός λανθασμένης πορείας θα μπορούσε να θέσει σε κίνδυνο τη ζωή του πληρώματος. Υπάρχουν πολλοί λόγοι να πιστεύουμε ότι η ορατότητα πρέπει να ήταν σημαντικός παράγοντας στη διαδικασία λήψης αποφάσεων, καθώς σημεία αναφοράς όπως βουνά και ακρωτήρια χρησιμοποιούνταν ως σταθερά σημεία πλοήγησης. Το ερώτημα που γεννάται είναι η απόσταση από την οποία ήταν ορατά αυτά τα εμφανή σημεία. Παραδόξως μέχρι σήμερα οι αρχαιολογικές έρευνες δεν έχουν δώσει μεγάλη προσοχή στο θέμα του οπτικού πεδίου πάνω από τη θάλασσα και οποιεσδήποτε προτάσεις σχετικά με αυτό το θέμα συνήθως βασίζονται σε ξεπερασμένα, συχνά εσφαλμένα δεδομένα. Η συνεργασία που επιδιώχτηκε με εμπειρογνώμονα της ατμοσφαιρικής οπτικής τελικά οδήγησε σε μια καλύτερη κατανόηση της ορατότητας στη θάλασσα. Στο παρόν άρθρο παρουσιάζεται η λειτουργία του μοντέλου που χρησιμοποιήθηκε καθώς και τα αποτελέσματά του τα οποία θα εφαρμοστούν σε κάποιες από τις διαδρομές που περνούν από την Εύβοια προκειμένου να εξηγήσουμε με παραδείγματα τη σημασία της ορατότητας στη θαλάσσια πλοήγηση.