Karystos revisited: interaction networks of an Aegean island polity (sources and finds)

Abstract

Οι αρχαιολογικές πληροφορίες για τη νότια Εύβοια ήταν μέχρι πρόσφατα αρκετά περιορισμένες. Το 1852 ο Έλληνας διπλωμάτης και αρχαιολόγος από την Κωνσταντινούπολη Αλέξανδρος Ρίζος Ραγκαβής που είχε τολμήσει μια δια ξηράς επίσκεψη στη νότια Εύβοια από τη Χαλκίδα σκέφτηκε ότι κάποια από τα σωζόμενα αρχαία αρχιτεκτονικά κατάλοιπα στα Στύρα, την Κάρυστο και την Αρχάμπολη καθώς και μαρτυρίες σχετικές με τη λατρεία συνδέονταν με πληθυσμούς Δρυοπικής καταγωγής. Περισσότερο από έναν αιώνα αργότερα, το 1972, ο Denis Knoepfler μελέτησε μορφές των λατρευτικών σχέσεων μεταξύ της Ερέτριας και της Καρύστου, παραπονούμενος για το γεγονός ότι το καρυστινό πάνθεο παρέμενε σε μεγάλο βαθμό άγνωστο (‘le panthéon carystien échappant en grande partie à notre connaissance’).2 Από το τελευταίο τέταρτο του 20ού αιώνα μια σειρά επιφανειακών ερευνών, μελέτες των παλαιών ευρημάτων και πρόσφατες σωστικές εργασίες στην πόλη της Καρύστου και την καρυστία χώρα έχουν αποδώσει αρκετά νέα δεδομένα και έχουν τονίσει την ανάγκη για μια πιο εκσυγχρονισμένη έρευνα σχεδόν όλων των ζητημάτων της νότιας Εύβοιας. Στις φιλολογικές και επιγραφικές πηγές υπάρχουν άφθονες πληροφορίες σχετικά με τους θεούς που λατρεύτηκαν στην Κάρυστο, κυρίως για τον Απόλλωνα, την Άρτεμη και τον Ποσειδώνα. Άλλοι θεοί και θεές, όπως ο Δίας, η Αθηνά, η Αφροδίτη και η Κυβέλη απαντώνται σε γλυπτά, νομίσματα και ευρήματα κοροπλαστικής παλιά (ορισμένα από τα οποία είναι αδημοσίευτα) και νέα. Τα νέα ευρήματα επιβεβαιώνουν ή ανατρέπουν παλιές απόψεις, παρουσιάζουν καινούργια δεδομένα και μας δίνουν τη δυνατότητα να σκεφτούμε κάποιες από τις μεθόδους αξιοποίησης τόσο του λατρευτικού όσο και του οικονομικού τοπίου, καθώς και τα συστήματα διαχείρισης των πόρων που ενδεχομένως είχαν χρησιμοποιήσει οι αρχαίοι πληθυσμοί. Κατά τις συστηματικές επιφανειακές έρευνες, την πρώτη από της οποίες πραγματοποίησε ο Donald Keller τη δεκαετία του 1980, εντοπίστηκε και χαρτογραφήθηκε μεγάλος αριθμός αρχαίων καταλοίπων στην περιοχή γύρω από τον κόλπο της Καρύστου και πλέον είναι δυνατή μια προκαταρκτική προσπάθεια για μια πρώτη αποκατάσταση του αρχαίου λατρευτικού τοπίου.3 Επιγραμματικά, με αυτό το άρθρο επιχειρείται μια φρέσκια ματιά στα παλιά και νέα δεδομένα σχετικά με τις θεότητες και τους ήρωες που λατρεύτηκαν στην αρχαία πόλη-κράτος της Καρύστου από τη Γεωμετρική μέχρι τη Ρωμαϊκή Αυτοκρατορική περίοδο, σύμφωνα με τις πληροφορίες που θα συγκεντρωθούν από την μελέτη των ευρημάτων της Καρύστου που βρίσκονται στο Αρχαιολογικό Μουσείο Καρύστου και στο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο Αθηνών. Επίσης το άρθρο περιλαμβάνει έναν μικρό αριθμό ευρημάτων από την Κάρυστο, σήμερα σε άλλα μουσεία της Ελλάδας ή του εξωτερικού, καθώς και επιγραφές που σχετίζονται με την πόλη και έχουν βρεθεί στη Δήλο, στους Δελφούς και στην περιοχή του Αιγαίου.