The prehistoric settlement of southern Euboea

Abstract

Αν και η κεντρική και βόρεια Εύβοια κατοικούταν τουλάχιστον από το 6000 π.Χ., σχεδόν δύο χιλιετίες νω- ρίτερα αποικίστηκε το νότιο άκρο του νησιού. Σε αυτό το άρθρο συνοψίζονται τα στοιχεία που είναι τώρα γνωστά σχετικά με τον πρώιμο οικισμό στη νότια Εύβοια και τις σχέσεις του με την ευρύτερη περιοχή του Αιγαίου. Η πρωιμότερη θέση που έχει τεκμηριωθεί με ακρίβεια στην περιοχή είναι το σπήλαιο της Αγίας Τριάδας στους πρόποδες του βουνού Όχη, όπου βρέθηκαν κατάλοιπα της Ύστερης Νεολιθικής Εποχής. Κατά τη διάρκεια της Τελικής Νεολιθικής περιόδου και στις αρχές της πρώιμης Εποχής του Χαλκού ο οικισμός απλωνόταν στα απόκρημνα ακρωτήρια που πλαισίωναν τον κόλπο της Καρύστου. Σε αυτές τις περιοχές είχαν ιδρυθεί μικρές αγροτικές και κτηνοτροφικές θέσεις και κάποια πιθανά παρατηρητήρια· παράκτιες τοποθεσίες σε άλλες θέσεις δείχνουν θαλάσσιες δραστηριότητες. Το προφίλ του οικισμού στις δύο μεγάλες καλλιεργήσιμες πεδιάδες είναι αρκετά διαφορετικό. Στον Κάμπο κυριαρχεί ένας μεμονω- μένος οικισμός της πρώιμης εποχής του Χαλκού ΙΙ με κτίσματα πολλαπλών δωματίων και βόθρους· σε παρακείμενες θέσεις βρέθηκαν ασυνήθιστα μεγάλα δείγματα οψιανού. Η πεδιάδα Κατσαρωνίου η οποία είναι πιο μακριά από τη θάλασσα απέδωσε επίσης άφθονο οψιανό καθώς επίσης και μια μεγάλη θέση της τελικής Νεολιθικής περιόδου και 7 πιθανούς κιβωτιόσχημους τάφους. Οι τάφοι που παρατάσσονται κατά μήκος της νότιας άκρης της πεδιάδας είναι άδειοι και δεν έχουν χρονολογηθεί άλλα ομοιάζουν με δείγμα- τα της Πρωτοελλαδικής ΙΙ περιόδου που βρέθηκαν σε άλλα σημεία της περιοχής. Στη θέση Γκισούρι των Νέων Στύρων αποκαλύφτηκαν στη σειρά τάφοι από σχιστόλιθο Πρωτοελλαδικών ΙΙ χρόνων στην είσοδο των οποίων οδηγούσε βαθμιδωτή κλίμακα ενώ στρώματα Πρωτοελλαδικών ΙΙ χρόνων στο σπήλαιο της Αγίας Τριάδας απέδωσαν υλικό που οδηγεί στις Κυκλάδες γεγονός που υποδηλώνει εντατικές θαλάσσιες επαφές. Στην περιοχή δεν υπάρχουν κατάλοιπα των Πρωτοελλαδικών ΙΙΒ ή Πρωτοελλαδικών ΙΙΙ χρόνων, μόνο δύο μεσοελλαδικές θέσεις και λίγα διάσπαρτα μυκηναϊκά ευρήματα είναι γνωστά. Σε αυτό το άρθρο οι εισηγητές αναζητούν μια εξήγηση για την ταλάντευση της πυκνότητας και την φύση της κατοίκησης λαμβάνοντας υπ’ όψιν τους ζητήματα περιθωριοποίησης, απομόνωσης και συνεκτικότητας.