Trelastnæringa på Sunnmøre 1600-1660. Frå ”skiønne Fyrreskove” til ”fattig og udtømmet”

Abstract

Den sunnmørske vitskapsmannen Hans Strøm skreiv i 1762 at Sunnmøre var så godt som utarma når det gjaldt furuskog. Frå midten av 1500-talet og minst fram til 1647 vart det eksportert maskinelt skore trelast frå Sunnmøre til utlandet. Oppgangsaga bana veg for ei storstilt utnytting av skogen her i landet. Denne nye teknologien spreidde seg raskt frå den vart innført på 1520/30-talet. Samstundes miste hanseatane mange av privilegia dei hadde hatt, og spesielt nederlendarane men òg skottane greip sjansen til å skaffe seg eit solid fotfeste i landet. I 1603 var det fleire titals sager i drift på Sunnmøre, i 1661 var det registrert fire sager som berre foredla trelast til eige bruk. På berre nokre tiår vart skogressursen så godt som uttømd i futedømet. I dei andre områda langs vestlandskysten klarte ein i det minste å ta vare på brukbare delar av furuskogen; men dette lukkast ikkje her. Denne oppgåva skal sjå på korleis dette gjekk til, korleis trelastnæringa var organisert og kvar på Sunnmøre denne aktiviteten fann stad.